Reportage

Het vroegere mijngebied van Noord-Frankrijk is een verrassende streek om te bezoeken. Het mooie museum Louvre-Lens is een cultureel middelpunt voor deze streek in ontwikkeling. Veel voormalige mijnlocaties hebben nieuwe bestemmingen gekregen, zoals de hoge mijnbergen die je tegenwoordig kunt beklimmen.

Louvre-Lens: prachtig museum vlak bij de Belgische grens

Al die overvolle depots van het Louvre in Parijs, met prachtige kunstwerken die niemand ooit te zien kreeg… Al onder president Chirac werd gesproken over het openen van een tweede Louvre buiten de Franse hoofdstad. Die eer ging naar Lens, een voormalig mijnwerkersstadje in het departement Pas-de-Calais. Op de plek van een vroegere mijngroeve opende in 2012 het Louvre-Lens museum. Het transparante museum van glas en staal ligt midden in een modern park. Waar vroeger kolen versjouwd werden, staan nu ranke beelden uit Griekenland, mozaïeken uit Mesopotamië en sarcofagen uit Egypte.

Kunstschatten uit Parijs

Het ranke gebouw van glas en staal is ontworpen door het Japanse architectenbureau SANAA, dat diverse internationale musea ontworpen heeft. Het centrale punt binnen in het Louvre-Lens is La Galerie du Temps, één lange zaal waar de hele vaste collectie van het museum staat. Langs een tijdlijn van de Oudheid tot 1850 staan hier steeds zo’n 200 kunstwerken in chronologische volgorde. Een overzicht van cruciale momenten uit de kunstgeschiedenis vlak naast elkaar, in plaats van verspreid over aparte vleugels zoals in de meeste grote musea: wat een goed idee!

Het is interessant om de verschillen culturen, stijlen en tijdperken zo door elkaar te zien en ook de overzichtelijk maat is prettig. Door de selectieve opzet kun je elk stuk met aandacht bekijken en er is een uitstekende Nederlandse audiotour die uitlegt waarom dit unieke werken zijn.

Interieur Louvre-Lens, ontworpen door het Japanse architectenbureau Sanaa, en het terras van l’Atelier, het restaurant van topchef Marc Meurin.

Opvallend is verder dat deze vaste collectie van het museum gratis te bezoeken is. Je hoeft alleen te betalen voor de grote tijdelijke tentoonstellingen in een ander deel van het gebouw. Die veranderen om de 6 maanden en zijn altijd van hoog niveau. Deze zomer is er helaas even niks, maar op 27 september 2023 begint een nieuwe expositie over Animaux fantastiques (fabeldieren). In het park rond het museum kun je verder heel goed eten: recht tegenover de ingang is het paviljoen van L’Atelier, een gastronomisch restaurant waar chef-kok Elie Beghin sinds begin 2023 de keuken leidt.

Louvre-Lens

Het mijnerfgoed: beschermd door Unesco 

Vanaf het museumterrein zie je  in de verte het zwarte silhouet van de Terrils 11/19, onze volgende stop. Dit zijn twee oude mijnbergen of slakkenbergen vlak naast elkaar, ook bekend als de Terrils Jumeaux, de tweelingberg.

Ze horen bij La Base 11/19, een vroegere mijnbasis in Loos-en-Gohelle, aan de rand van Lens. Dit voormalige fabrieksterrein is een van de vijf hoofdlocaties van de totaal 200 historische plekken van het Noord-Franse mijnbekken die in 2012 op de Werelderfgoedlijst van Unesco zijn gezet.

Wandelen op de zwarte pyramides

Op deze mijnbasis word ik rondgeleid door de sympathieke natuurgids Pierre Delroisse. Zijn grootouders werkten nog in deze mijn. Tegenwoordig zijn de oude fabrieksgebouwen een verzamelplaats voor duurzame bedrijfjes. Zoals Pierre’s bureau van natuurgidsen, die je meenemen voor een wandeling op de terrils 11/19. Vanaf deze mijnbergen van ruim 180 meter hoog heb je een spectaculair uitzicht en de natuur is ook bijzonder.

Exotische bloemen tussen het gruis

De vroegere ‘afvalbergen’ (gruis dat meekwam met de kolen) hebben tegenwoordig namelijk een unieke biodiversiteit. Dat komt omdat de zwarte stenen snel opwarmen in de zon en die warmte lang afgeven. Daardoor kunnen hier uitheemse bloemen en plantensoorten groeien, zoals orchideeën. Ook staan er opvallend veel fruitbomen onderaan de bergen: een erfenisje van de duizenden mijnwerkers die hier na de lunch – jaar in,  jaar uit – hun kersenpitten en klokhuizen achterlieten!

Lees ook: 7 redenen voor een weekendje Arras

De vroegere mijnwerkerswijk naast La Base 11/19, nu een heel geliefde buurt om te wonen.

Douai met zijn gotische belfort

Zo’n 20 km ten oosten van Lens, net over de grens met departement Nord, ligt Douai. Dit was lang de ‘hoofdstad’ van het Noord-Franse mijnbekken, maar is tegenwoordig een kalm provinciestadje. De grote trots van de plaats is nog altijd het belfort, een gotische klokkentoren die volgens Victor Hugo de mooiste ‘beffroi’ van Noord-Frankrijk was. Je kunt deze toren beklimmen en je vindt er een interessant bezoekerscentrum dat vertelt over de historie van deze regionale klokkentorens, die – samen met die in België – een vermelding hebben op de Werelderfgoedlijst.

Het belfort en de Gayants (reuzepoppen) van Douai, lokale snoepjes en B&B Les Foulons.

Rondlopen in een mijngang

Vlak bij Douai bezoeken we een andere fascinerende plek: het Historisch Mijncentrum van Lewarde. Dit grote museum in een 19e-eeuwse mijnbasis vertelt over alle facetten van het mijnverleden, met veel aandacht voor het dagelijks leven van de mijnwerkers.

Dankzij gepassioneerde gidsen ontdek je onder meer hoe de mineurs werkten en welke tradities bestonden in de hechte en solidaire arbeiderswijken. Het museum is prachtig ingericht en werkelijk indrukwekkend wordt het in de donkere mijngang die je kunt bezoeken. In een van de oude gebouwen op het terrein is ook een restaurant: Le Briquet, met lokale gerechten zoals carbonnade flamande (stoofvlees met peperkoek).

Lees ook: 10 leuke hotels & B&B’s in Lens, Arras en Béthune

Historisch Mijncentrum Lewarde, carbonnade met frîtes, de zaal waar de mijnwerkers hun kleren hoog en droog ophingen met touwen. Boven: Nicky (midden) met Jacqueline Kamps (links) van Pas-de-Calais Toerisme met de gidsen van het mijncenrum

Terrils van de toekomst

Voordat ik het vroegere mijnbassin verlaat om te gaan genieten van Arras (heerlijke stad, lees hier!) breng ik nog een bezoek aan een andere mijnberg met een tweede leven. Er zijn diverse terrils die een nieuwe bestemming hebben gekregen, zoals de mijnberg van Loisinord, met een kunstbaan waarop je kunt skiën! Ook hebben diverse mijnbergen zoals eerder genoemd wandel- en mountainbiketrails. En op de Terril d’Haillicourt staan tegenwoordig wijnstokken: op het vroegere kolengruis wordt nu chardonnay verbouwd!

Geitenboerderij op een vroegere mijnberg

Wij gaan langs bij Terril de Rieulay, op 16 km van Douai. Deze mijnberg is nu een recreatiegebied rond een meertje vol watervogels, waar je kunt fietsen en wandelen. Je vindt hier bovendien Les Chevrettes du Terril, de biologische geitenboerderij van twee jonge broers. Zij hebben een duurzame missie, want hun grazende geitjes zorgen ervoor dat deze terril niet overgroeid wordt door onkruid. En bijkomend voordeel: door de ongewone gewassen die de dieren daar eten, hebben de geitenkazen opvallend veel smaak. De broers bouwden een terras en een leuke bar (midden tussen de geitenstallen!) waar je ze kunt proeven.

Geweldig leuk om door dit soort ontmoetingen te zien met hoeveel passie jonge Noord-Fransen het mijnverleden naar de toekomst halen. Van oude mijnlocaties naar duurzame projecten en kunst. Of zoals natuurgids Pierre het mooi zei: “We zijn trots op het verleden van onze streek en op onze grootouders die in de mijn werkten. De jonge generatie is vast van plan om hun herinnering en hun verhalen levend te houden en daarvoor bestaan een hoop goede ideeën!”

kaartje: Clarisse Sivry

ADRESSEN UIT DEZE REPORTAGE

Museum Louvre-Lens

Vaste collectie, in La Galerie du Temps, met topstukken uit het Louvre (gratis toegang) en uitstekende tijdelijke exposities.

Les Terrils 11/19

De mijnbergen van La Base 11/19, vlak bij Lens. Mooi plek om te beklimmen met een natuurgids die onderweg vertelt over de natuur en het mijnverleden. Gids Pierre biedt overigens ook bijzondere accommodaties: in de tuin van zijn villa in de vroegere mijnwerkerswijk staan grappige houten vakantiehuisjes.

Historisch Mijncentrum van Lewarde

Prachtig mijnmuseum met veel aandacht voor het dagelijks leven en de tradities van de Noord-Franse mijnwerkers. Echt een grote aanrader en je bent hier al snel 4 uur zoet! Bijzonder is bijvoorbeeld de zaal waar de mijnwerkers hun gewone kleding hoog en droog ophesen met lange touwen: bizar gezicht! Aan het einde van de expositie kun je bovendien – met helm op – afdalen in een vroegere mijngang, waar de werkomstandigheden levensecht zijn nagemaakt. Inclusief herrie en stof… Indrukwekkend.

Béthune

Knusse Noord-Franse stad met veel art-deco gebouwen en een van de oudste belforts van Noord-Frankrijk. En superleuk: in het bankgebouw van de vroegere Banque de France zit tegenwoordig een museum voor moderne kunst (aanrader!).

Vlak bij Béthune is in 2019  La Cité des Electriciens geopend. Deze vroegere mijnwerkerswijk (waar Bienvenue chez les Ch’tis is opgenomen!) heeft een nieuwe bezoekerscentrum en er zijn in de wijk regelmatig evenementen en exposities die inhaken op het mijnverleden. Lees ons artikel: Logeren bij les Ch’tis

Douai, het belfort en de Gayants

In de mooie belfort leer je meer over de Noord-Franse klokkentorens en over een levende traditie van deze stad: de Gayants, reuzepoppen die rondgedragen worden. Tegenover de belfort zit een leuk delicatessenwinkeltje: Une Histoire de Goûts (54, rue de la Mairie).

Geitenboerderij op een mijnberg

Op de Terril van Rieulay, tegenwoordig een recreatiegebied, kun je de geitenboerderij van twee broers bezoeken. Sympathieke jongens en leuk: kaasjes proeven op het terras of aan de binnen-bar midden tussen de geitjes!

Arras, prachtige stad

Op maar een half uur rijden van het Louvre-Lens ligt Arras, een heel gezellige plaats met mooie bezienswaardigheden. Lees: 7 redenen waarom we Arras echt een omweg waard is.

SLAAPADRESJES

10 leuke hotels en B&B’s in Lens, Arras en Béthune (klik hier)

Meer informatie over Louvre-Lens en omgeving vind je op de website van Pas-de-Calais Toerisme (Nederlandstalig!)

LEES OOK:
Côte d’Opale, de heerlijke Noord-Franse kust
Montreuil-sur-Mer, prachtig Noord-Frans stadje voor foodies
7 redenen om Arras te bezoeken
De mooiste slaapadressen in de omgeving van het Louvre-Lens
Vimy, ontroerende WOI-locatie tussen Lens en Arras

TIP! Vraag vandaag nog de brochure aan van Pas-de-Calais of download de gratis pdf met nog veel meer tips en adresjes! 

Tekst en beeld: Nicky Bouwmeester  & CDT Pas-de-Calais –  mijncentrum CC/Lewarde, base 11/19, glazen/wand interieur Louvre-Lens CC/Sanaa), Yannick Cadart (terril), Leightmotiv (terrils), Jean-Michel André (lampen). Openingsbeeld: Bas van Oort