Wat doen de Fransen met Oud & Nieuw?

Terwijl wij op Oud & Nieuw oliebollen eten en kijken naar de oudejaarsconference op televisie, wat doen de Fransen dan? Wat eten ze bijvoorbeeld op oudejaarsavond? En hoe heet de jaarwisseling in het Frans? 

1. In Frankrijk heet Oud & Nieuw le Réveillon of la Saint Sylvestre of le Nouvel An. Nieuwjaarsdag ofwel 1 januari is in het Frans le Jour de l’An.

2. Fransen vieren Oud & Nieuw vooral binnenshuis, samen met familie en vrienden. Maar automatisch om middernacht de straat opgaan om alle buren (of zelfs wildvreemden) gelukkig nieuwjaar wensen, zoals in Nederland, dat zie je in Frankrijk eigenlijk niet.

3. Het belangrijkste van de avond is lang en uitgebreid tafelen, tijdens het répas du réveillon. Dat diner begint laat, komt rustig op gang en is vaak pas na middernacht afgelopen! Heel vaak komen daarbij oesters op tafel en foie gras en gerookte zalm zijn ook typische Oud en Nieuw-gerechten. Maar verder zijn er eigenlijk geen specifieke culinaire tradities voor deze avond. Oliebollen bestaan niet, al eten ze in Noord-Frankrijk wel gaufrettes du Nouvel An, kleine warme wafels.

4. Champagne wordt vaak al bij het aperitief geopend: de Fransen wachten niet tot middernacht! Maar vaak gaat er bij het dessert en/of om middernacht gewoon weer een fles open.

Lees ook: 21 handige weetjes over oesters

5. Nieuwjaarszoenen geven de Fransen vooral binnenshuis (zie puntje 2) en geliefden doen dat volgens de traditie onder een maretak, le gui.

6. Fransen zeggen Bonne année tegen elkaar (of Bonne année, bonne santé = gelukkig en gezond nieuwjaar) en die wens kun je tot eind januari op een kaart schrijven. Nieuwjaarskaarten zijn in Frankrijk namelijk bekender dan kerstkaarten, die laatste sturen de Fransen bijna niet.

7. Er is weinig vuurwerk in Frankrijk: voor particulieren is het afsteken verboden en slechts weinig Franse gemeenten organiseren vuurwerkshows. Dat geldt overigens niet voor de skioorden in de Franse Alpen, waar de 31ste relatief veel de lucht in gaat. In Parijs is er gewoonlijk een lichtshow op de Arc de Triomphe, die wordt afgesloten met een kort en klein vuurwerk.

8. De Fransen zitten niet massaal voor de buis op oudejaarsavond, dus er zijn vrij weinig speciale Oud en Nieuw-programma’s op de Franse televisie. Een oudejaarsconference door een cabaretier zoals bij ons bestaat niet en er is geen live-programma waarin collectief wordt afgeteld.

Wél is er sinds 3 jaar op de Franse publieke zender (en ook internationaal op TV5 Monde!) een groots concert te zien: La Grande Soirée du 31, dat wordt opgenomen in een bekend Frans kasteel. Eerder waren de uitzendingen vanuit Versailles en Chantilly, dit jaar is het Château de Fontainebleau (foto) aan de beurt. Dit muzikale spektakel wordt gepresenteerd door Stéphane Bern en in de editie van 2022 zijn er artiesten als Patrick Bruel, Dave, Adamo, Kendji Girac, Louise Attaque en de revue-danseressen van het Paradis Latin en de Moulin Rouge te gast. Het begint om 21.00 uur en eindigt om middernacht.

9. Rond Oud & Nieuw worden ook de étrennes (het nieuwjaarsgeld) uitgedeeld. Onder meer aan de gardiens en gardiennes d’immeuble, de vaak nog inwonende conciërges die de appartementen in de grote steden van post voorzien, de vuilnisbak buiten zetten en het trappenhuis schoonhouden.

Ook de gemeentelijke vuilnismannen (éboueurs) gaan aan het einde van het jaar huis aan huis voor een eindejaarsfooi. En de Franse postbode verkoopt aan de deur een kalender. Een oude traditie: deze Almanach du facteur bestaat al sinds de 19e eeuw. Op straat en in winkelcentra verkopen brandweermannen eveneens kalenders, als bijdrage voor hun kazerne.

10. Hoe beter het nieuwe jaar beginnen dan met een frisse duik? In Nederland kennen we de Nieuwjaarsduik, in Frankrijk bestaat de Oudejaarsduik: le Bain de la Saint-Sylvestre. In diverse badplaatsen in Bretagne (zoals Dinan-Cap Fréhel), gaan de 31ste al het ’s middags mensen in zee. De watertemperatuur rond de Bretonse kust is dan rond de 7 graden; dus niet eens zo veel kouder dan de Noordzee… ;- )

Bonne année 2023 à tous!

LEES OOK:
Oud & Nieuw in Parijs: leuk of niet?
Champagne, 9 fouten om niet te maken
Wat doen de Fransen met Kerst?

Beeld: vintage Franse postkaarten, Depostphotos (foie gras, oesters, 2023), Alfredo25500/Wikicomons (kalender)