Wat doen de Fransen eigenlijk met Kerst?

Hoe wordt Kerstmis gevierd in Frankrijk? Op welke dagen? Wanneer komen de cadeaus? En wat eten, zeggen, doen, bekijken en beluisteren de Fransen tijdens de feestdagen? 

Op welke dagen vieren de Fransen Kerst?

Alleen op 24 en 25 december want zoals in veel andere landen bestaat Tweede Kerstdag niet in Frankrijk. Op 24 december, kerstavond ofwel le réveillon de Noël, komen families bij elkaar voor een aperitief en een uitgebreid diner, dat lang duurt en soms onderbroken wordt om naar de nachtmis te gaan. Op 25 december vindt een uitgebreide kerstlunch plaats, vaak in groter gezelschap (met extra familie) dan de avond ervoor.

Is er een kerstboom?

Ja, natuurlijk, er is un sapin de Noël! Bij veel Fransen staat daar ook een kerststal – la crèche de noël – onder. Als het even kan met echt mos, lichtjes en een flinke stoet santons (handbeschilderde beeldjes uit de Provence). De kribbe blijft in principe leeg tot kerstavond.

In veel kerken in Frankrijk heeft de crèche overigens helemaal indrukwekkende proporties. Ofwel omdat alle figuren extra groot zijn of omdat de miniatuur-crèche over verschillende niveaus gebouwd is en vele tientallen santons bevat (vooral in Zuid-Frsnkrijk). Bijzonder om te zien!

Andere typische kerstversieringen in Frankrijk zijn (zoals in veel andere landen) kerstroos (rose de Noël), hulst (le houx) en maretak (le gui).

Wanneer worden de kerstcadeaus gegeven in Frankrijk?

Kerstcadeaus voor kinderen liggen op de ochtend van de 25ste onder de kerstboom – met dank aan Papa Noël, die ‘s nachts langskomt. Maar in sommige families worden de cadeautjes  al de 24ste gegeven (vooral tussen volwassenen en oudere kinderen). Bij het aperitief of het dessert of om middernacht, afhankelijk van de familietraditie.

Overigens krijgen Franse kinderen in Nederlandse ogen relatief veel en dure cadeaus met Kerst. Sinterklaas bestaat (bijna) niet in Frankrijk, dus dit is het belangrijkste cadeaumoment van het jaar. Veel gezinnen besteden hieraan zelfs een groter budget dan voor de individuele verjaardagen.

Bekende Franse kerstliedjes?

De populairste evergreens die deze dagen in alle Franse supermarkten rondzingen zijn Petit Papa Noël (in de stemmige versie van Tinno Rossi de bestverkochte Franse single ooit, zie foto), Vive le vent (de Franse versie van Jingle Bells) en Mon beau sapin (O dennenboom). Ook Noël Blanc, de Franse versie van White Christmas is bekend

Wat eten de Fransen op kerstavond?

Een klassiek Frans kerstdiner begint met champagne en canapés (zachte toastjes) met foie gras of gerookte zalm en andere amuses-bouches bij het aperitief. Gevolgd door iets vissigs zoals oesters, sint-jakobsschelpen of een visterrine.

Bekende hoofdgerechten zijn wild, kreeft, dinde aux marrons (kalkoen met kastanjes) of een ander gevogelte (vaak chapon ofwel kapoen). Daarna komt de kaasplank en hét kerstdessert is de bûche de Noël. Maar een diplomate aux fruits confits (de Franse variant van de Britse kerstpudding), iets met veel chocolade erin, ijs of andere patisserie kan ook.

Bûche de Noël van de Parijse patissier Sébastien Gaudard

In de Provence gaat het er nog rigoureuzer aan toe, met 13 verschillende kerstdesserts, op basis van gekonfijt fruit en noten. En in Lyon serveren ze papillotes bij de koffie, chocolaatjes ingepakt in glimmend papier, voorzien van een papiertje met een wens of een grappig citaat.

En de 25ste december?

De volgend dag doe je het vier- of vijfgangen kerstdiner nog een keertje over, maar dan al vanaf het middaguur, in de vorm van een kerstlunch. Daarom is het kerstontbijt ook vrij sober in Frankrijk. Er bestaat geen speciaal kerstbrood, er is hooguit brioche, of stokbrood met jam en koffie of thee. Alleen in de Elzas (dichter bij Duitsland) hebben ze wel veel zoete kerstbaksels zoals kugelhopf, kerstkoekjes (bredele) en pain d’épices.

Wat wens je elkaar voor de feestdagen in Frankrijk?

Bonnes fêtes of Joyeux Noël! Hoewel er tegenwoordig steeds meer kaarten in de winkel liggen met deze teksten, sturen de Fransen bijna geen kerstkaarten. Die gaan traditioneel pas nà de Kerst op de bus, met de beste wensen voor het nieuwe jaar. Bonne année! En volgens Frans gebruik kun je daar de tijd voor nemen: tot eind januari is deze wens nog ‘gepast’.

In sommige Franse steden wordt in de publieke kerstversieringen tegenwoordig overigens heel bewust ‘Joyeuses fêtes’ aangehouden om zo het woord Kerst te vermijden, om inwoners van andere religies niet uit te sluiten.

Wat is er rond Kerst op de buis?

Typische kerstfilms op tv in Frankrijk zijn La Grande Vadrouille (klassieker met Louis de Funès en Bourvil), Le père Noel est une ordure (cultfilm uit de jaren ’80), de recentere Franse komedie Santa et Cie, musketiersfilms zoals Fanfan Tulipe en….  alle afleveringen van Sissi. Jawel, ook in Frankrijk al decennialang een kersttopper!

LEES OOK:
De Bûche de Noël, waar komt die traditie vandaan?
Oud & Nieuw, wat doen de Fransen dan?
Kerstversiering in Parijs

Tekst: Nicky Bouwmeester Beeld: Tino Rossi/Petit Papa Noël, buche de Noël van Sébastien Gaudard, Conte de Noel (film met Cathérine Deneuve, jaja, je hebt haar goed herkend :- ), Le père Noël est une ordure, kerststal CC/Pexels-Moerschy Joueux Noel CC/Joanna Lopez-UNPL, macarons Rainer Bleek-UNPL kerstboom buiten CC-RNBW-UNPL, Sissi, kalkoen CC-By grego1402, CC-BY Marc Lagneau (kerstmanversiering), Joyeuses fêtes CC-NickyB Openingsfoto: beeld uit de film Un conté de Noel van Arnaud Desplechin.