1. “Est-ce que cette table est libre?”
Is deze tafel vrij? Altijd eerst even vragen aan de ober voordat je op een Frans terrasje neerploft. In Nederland is het gewoon om op de eerste de beste vrije plek te duiken, maar in Frankrijk moeten lege tafeltjes soms nog gedekt worden of wachten er al mensen aan de bar. Door even te vragen voorkom je reacties die in onze ogen bot zijn.
2. Het verschil tussen une pression en une bière
Het eerste is een tapbiertje het tweede betekent algemeen ‘bier’ en kan dus ook een flesje zijn. Zelfs als je een pression bestelt, wil de ober daarna meestal nog van je weten wélke dan. Une Seize (=kort voor 1664, een Frans pilsmerk), une ‘Eineken, une Leffe ou une blanche (witbier), ook wel aangeduid als ‘Oegard (=Hoegaarden). Als je wilt preciseren dat je een gewoon pilsje wilt, kun je ‘une bière blonde’ zeggen. op toeristische plekken willen ze vervolgens ook nog weten of je een pinte (50 cl) of un demi (25 cl) wilt hebben?
3. Drankje voor de kinderen bestellen? Limonade niet wat je denkt
In Frankrijk wordt het woord limonade alleen gebruikt voor een 7up-achtige citroenlimonade met prik. Dezelfde soort die ook gemengd wordt door een panaché (half bier, half limonade). Wil je een eenvoudige aanlengsiroop voor de kinderen, vraag dan om een grenadine (rode limonade zonder prik) of een sirop à l’eau met de smaak van je keuze. Zoals pêche à l’eau (perzik) of fraise à l’eau (aardbei). En verder is jus de pomme (appelsap) ook een handige om paraat te hebben.
Overigens wordt er in Frankrijk nooit gek opgekeken als de kinderen alleen kraanwater drinken bij het eten (zie puntje 6), en je voor hen dus niets te drinken bestelt.
4. Steak tartare (rauw) en steak haché (gebakken)
Bij ons Nederlanders is een tartaartje zo ingebakken als kindergerecht, dat een steak tartare bedrieglijk vertrouwd klinkt. Maar let op, steak tartare is altijd rauw: een soort filet-americain, vaak met een rauw ei en kappertjes erdoor. Niks voor de kleintjes dus. Voor hen kun je echter uitkijken naar (of vragen om) een steak haché, dat is wél een gebakken tartaartje.
5. Vlees bestellen? Zo heten de verschillende cuissons
Bavette, onglet, bifteck, entrecôte, pavé… Wat voor stuk rundvlees je ook bestelt in Frankrijk, de bediening zal je altijd vragen naar de gewenste ‘cuisson’ (gaarheid).
ROOD VLEES
Dit zijn de 4 mogelijkheden voor rood vlees:
bleu: nog rauw vanbinnen (extra rare)
saignant: nog rood van binnen (rare)
à point: licht doorbakken, net niet meer rood van binnen (medium)
bien cuit: heel goed doorbakken – voor als je zwanger bent bijvoorbeeld (well-done)
EEND & LAM
Bij eend en lam krijg je in principe dezelfde vraag, maar daarbij zijn er 2 mogelijkheden:
rosé (nog roze vanbinnen)
bien cuit (doorbakken)
6. Water bij de maaltijd: zo krijg je kraanwater
Wil je liever niet betalen voor een fles water (”plate ou gazeuse?”) bij het eten, gebruik dan het codewoordje ‘une carafe’ d’eau. Een Frans restaurant is verplicht je die te serveren (lees ook: opvallende Franse wetten) en er wordt – anders dan in Nederland – nooit moeilijk over gedaan. Overigens heb je het bij een ‘karafje huiswijn’ verwarrend genoeg weer niet over een carafe, maar over een pichet de vin.
7. Spa rood: wat lijkt daarop?
Algemeen heet spuitwater ‘eau gazeuse’. Bekende Franse merken zijn Perrier en Badoit (iets minder bellen, tikje zouter), maar bijna alle sreken hebben ook hun lokale merken. Schijfje citroen erin? Vraag om een rondelle de citron en eventueel ook glaçons (ijsblokjes).
8. Mandje stokbrood: refill vragen mag
Zoals genoemd in ons artikel over stokbroodetiquette hoort een mandje brood bij het couvert in Frankrijk en hoef je daarvoor nooit te betalen. Als je met meerderen bent en het mandje is al halverwege de maaltijd leeg, dan kun je gerust nog wat extra stokbrood vragen aan de bediening. Maar Fransen eten het brood wel bij de maaltijd en niet al vooraf als een soort entree, zoals in Nederland veel gebeurt. Al om brood vragen voordat de eerste borden geserveerd zijn is dus minder beleefd, en kruidenboter kennen de Fransen ook niet echt in deze context.
9. Koffie na de maaltijd: café is altijd espresso
Kopje koffie na het eten? Un café is automatisch een espresso in Frankrijk. Wil je de koffie liever wat minder sterk, vraag dan om een café allongé, een espresso aangelengd met wat extra heet water. Een espresso met een beetje melk erbij heet une noisette (hier nog meer Franse koffiesoorten).
Steeds populairder als nagerecht in Frankrijk is le café gourmand, koffie met een paar kleine desserts ernaast. Liever een kruidenthee? Die heet niet thé à l’herbe of zoiets zie de mooiste taalblunders), maar une tisane of une infusion. Waarbij je vaak mag kiezen tussen verveine (verbena), menthe (munt), camomille (kamille) of tilleul (lindebloesem).
10. De rekening vragen en fooi geven
Na de maaltijd vraag je om l’addition of – wat chiquer – om la note. In principe is de ‘service’ inbegrepen, dus Fransen geven zelden meer dan 5 procent fooi. Tenzij de bediening opvallend goed was of als je iets speciaals gevraagd hebt. Wil je afronden naar boven en laten weten dat de ober niet meer hoeft terug te komen met het wisselgeld? Zeg dan: Gardez la monnaie (het is goed zo).
LEES OOK:
Vakantiefrans: in het restaurant
Taalquiz: hoe goed lees jij een Franse menu?
Tekst: Nicky Bouwmeester/frankrijk.nl Beeld: linksboven CC/Flickr Davis, stak (CC/Flickr Chris Goldberg
Maarten -
Als je kraanwater wilt hebben, kun je ook om 'de l'eau de robinet' vragen.
Een karafje wijn heet lang niet over 'un pichet de vin'. Wel in Parijs en sommige andere streken (b.v. waar veel Parijzenaars op vakantie komen), maar daarbuiten begrijpt een ober vaak niet wat je met een pichet bedoelt. 'Une carafe' is dan gebruikelijker.